Onderzoek Stadhuis Den Haag
Het stadhuis is ontworpen door Richard Meier, een Amerikaanse architect welke bekend staat door het gebruik van de kleur wit. Voor dit onderzoek heb ik mijzelf de vraag gesteld wat de kracht van de kleur wit is. Persoonlijk zie ik hem als een van de personen aan het eind van het modernisme welke de kleur wit in een absolute vorm gebruiken. Als slotstuk van een tijdperk. Om daar dieper op in te gaan heb ik een onderzoek gedaan naar de weg van het modernisme. Het resultaat zie je hieronder, in de stamboom van Richard Meier.
Stamboom Richard Meier
De weg naar de kleur wit
Ik bezit een reeks architectuurboeken, uitgegeven door de Volkskrant. Waar ik achter kwam was dat veel grote architecten met elkaar hebben samengewerkt. Deze gegevens heb ik genoteerd in de infographic die hierboven te zien is. Heel kort, je ziet het modernisme gedurende 100 jaar ontwikkelen. Die ontwikkeling gebeurt in directe samenwerkingen. Je ziet een selectie aan architecten, er zijn natuurlijk veel meer architecten die binnen de stroming vallen. Alleen hier zie je gedurende decennia meerdere projecten waaraan dezelfde architecten werken. De pijlen laten de samenwerkingen zien, welke te volgen zijn tot Richard Meier. De gestippelde lijn laat een inspiratiebron zien. Kennis is direct overgegeven, in honderd jaar.
Auguste Perret en Peter Behrens (1900 - 1920)
Ik begin de stamboom met twee architecten. Auguste Perret was een pionier in het gebruik van gewapend beton. Iets wat later veelal gebruikt zal worden in het modernisme. Geen bakstenen, maar strakke witte muren. Peter Behrens is de uitvinder van Corporate Design. Het ontwerpen binnen een huisstijl waarin meerdere ontwerp divisies bij elkaar komen. Peter Behrens is architect, ontwerper en typograaf. Het Corporate design zie je goed terug in het werk voor AEG. Daarin heeft hij zowel de architectuur ontworpen, als de producten, als de grafische uittingen. Een belangrijk detail in de samenwerkingen. Le Corbusier is als jong ontwerper bij beide personen in dienst geweest. Een eerste overdracht aan kennis.
Bauhaus (1919 - 1932)
Bauhaus is een school voor beeldend kunstenaars, ambachtslieden en architecten, ontstaan in 1919. Het is een academie waar volgens de gedachte van het nieuwe wonen werd onderwezen. Een ontwerp stroming waarin ontwerpen functioneel en eenvoudig van vorm moesten zijn. Altijd elegant in design. Het is een studie waarin je het corporate design goed terug zag. Architectuur, meubels en kunst volgens eenzelfde ontwerp gedachte.
De ideeën van de Bauhaus zijn in 1925 in uitvoering gebracht in Stuttgart. In de wijk de Wiessenhof Estate. Een wijk waar vele internationaal succesvolle architecten aan gewerkt hebben. De wijk staat model voor het nieuwe wonen. Ludwig Mies van der Rohe heeft de basis ontworpen en 17 andere architecten bijeen geroepen om het uit te voeren. In de wijken zijn verschillende type woningen te vinden. Van flats, rijtjeswoningen totaan vrij staande woningen. Alle ontworpen in een strak wit design, met platte daken als terrassen. Veel docenten van de Bauhaus hebben hieraan gewerkt, evenals Le Corbusier.
De internationale stijl (1930 - 1970)
Het Savoye House is het meesterwerk van Le Corbusier. Zijn belangrijkste bouwwerk. In dit gebouw zie je alles terug wat het modernisme in houdt. De witte kleur, platte daken en gebruik van geometrische vormen.
Aan de Bauhaus school kwam een abrupt einde. De tweede wereldoorlog heeft ervoor gezorgd dat veel archtecten en kunstenaars naar Amerika zijn gevlucht. Door het opkomend nationalisme is de school gesloten in 1932. Het gedachtegoed van de Bauhaus is alleen niet gestopt, maar heeft zich verplaatst naar Amerika. Hier is de Internationale Stijl ontstaan. Welke nog tot 1970 heeft doorgezet. Grote Amerikaanse architecten als Frank Lloyd Wright gingen ontwerpen volgens deze stroming. Philip Johnson was heel erg geïnspireerd door Ludwig Mies van der Rohe, welke het Farnsworth House heeft ontworpen. Johnsons Glass House is bijna een kopie, zo gegrepen was hij door het Farnsworth House.
Walter Gropius en Marcel Breuer hebben een aantal woningen in samenwerking uitgevoerd. Gropius is heeft de Bauhaus opgericht, en Breuer was er docent.
The New York Five (1972)
The New York Five is een club architecten uit Amerika. Ze werden beschreven door Philip Johnson in het boek Five architect. Het Moma bracht ze samen in een tentoonstelling. Ze staan bekend om hun witte gebouwen. De ronde vormen waren in de internationale stijl minder aanwezig, daarom is het werk van the new york five sterk geïnspireerd op het werk van Le Corbusier. Ronde vormen, de geometrie, en een mimimaal toepassing van kleur. Richard Meier is de meest witte architect van het stel. En het meest consistent. Alle andere architecten stappen af van de stijl en gaan naarmate de tijd verstrijkt meer kleur en alternatieve materialen gebruiken.
Richard Meier is voordat hij voor zichzelf begon, drie jaar in dienst geweest bij Marcel Breuer. De architect welke zelf docent was op de Bauhaus school. Direct in contact met de kennis, en sterk geïnspireerd op Le Corbusier. Een persoon waarmee Marcel Breuer zelf ook in contact is geweest in zijn loopbaan.
Richard Meier (werk: 1965- heden)
Tot op de dag van vandaag ontwerpt Richard Meier in de grondgedachte van het modernisme. Hij is van alle architecten het meest wit. De gebouwen hierboven laten dat zien. Je ziet per decennium een gebouw, en er veranderd niks qua stijl. Absoluut wit, geometrische vormen, met ronde vormen geïnspireerd op Le Corbusier. Naast de architectuur ontwierp hij bijpassende meubels. Corporate Design zoals Peter Behrens ooit bedacht heeft.
Waarom kiest Richard Meier zo bewust voor de kleur wit? Wat doet de kleur wit met de omgeving? Die vraag probeer ik te beantwoorden door een gebouw uit zijn werk uit te lichten: het stadhuis van Den Haag. Het gebouw staat bekend om z'n Atrium, de open ruimte tussen de twee vleugels welke het pand heeft. Het is de grootste glazen overkapping van Nederland. Het gebouw heeft als bijnaam het ijspaleis.